Merkez bankası başkanı yine değişti. Yeni başkanımızın kariyer ve liyakati çok iyi. Başarılı olmasını yürekten diliyorum.
Merkez bankalarında başarılı olmak için kurallar vardır. Bu kurallara uyulduğu taktirde, başarı elde edilebilir. Kuralları sıralıyorum;
1. Dünyaya şekil vermek isteyen güçlerin gözü merkez bankalarının üzerinedir. Amaçları, başarısız bir merkez bankacılığı imajını yaratmaktır. Onların elinde olmayan merkez bankası ne kadar başarısız olursa, onlara ihtiyaç o ölçüde artıyor.
2. Merkez bankasını başarısız göstermek için, öyle bir imaj yaratıldı ki, halk rezervlerin negatif olduğuna inanıyor. Bu inancı kırmak lazım. Zira merkez bankaları rezervleri pozitif ve olduğu gibi duruyor.
3. Kuru düşürmek için dolar satmaktan vaz geçmek lazım. Zira, kuru düşürmek için piyasaya sürülen dolar, bankalar kanalı ile merkez bankasına geri dönüyor. Bu dönüşüm, merkez bankası bilançosunu negatif yönde şişiriyor. Kuru, ödemeler dengesi bilançosu tayin eder. Bu kurala müdahale etmek sonucu değiştirmiyor.
4. Daha fazla faizi yükseltmeye gerek yok. Yüzde 45 oranı yeterli. Faizi yükseltirseniz, ekonomi durgunluğa düşer. Faizin enflasyonu önleme gücü, talebe bağlıdır. Ülkemizde arz yönlü enflasyon var.
5. Kaydi paraya dikkat ediniz. Faiz, beklenen enflasyonun altında kaldığı zaman, bankacılık sistemi kaydi para üretir. Bunu kontrol altında tutmanın yolu, mevduat karşılıklarının yüksek tutulmasına bağlıdır.
6. Para miktarına dikkat. Ekonomik büyümenin talep ettiği para miktarından daha fazlasının piyasaya sürülmesi, enflasyonu artırır. Hesabı çok kolay. Ekonomik büyüme yüzde beş bekleniyor ise, şu anda mevcut para miktarını yüzde beş artırmak lazım. Fazlası risk taşır.
7. Ekonomiyi dolarizasyondan kurtarın. Mevduatın dolar olarak tutulmasının maliyeti vardır. Yabancı doları karşılıksız vermez. Mal ve hizmet satmanız lazım. Cari açık var ise, elinizdeki dolar borç alınmıştır. Borç için faiz ödemektesiniz. Doların, merkez bankası kasasında ya da yerleşiklerin cebinde olması fark etmez. Dolarizasyonu önlemek için, mevduata, beklenen enflasyonun üzerinde getiri sağlamak gerekiyor.
8. Rezev yüksekliği ile övünmeyi bırakın. Çünkü, rezervin maliyeti vardır. Döviz tevdiat hesabı karşılığı olarak yatırılması gereken yüzde 25 oranı çok yüksek. Karşılıklar, rezerv artırmak için değildir. Kaydi parayı önlemek içindir. Kaydi para yaratmayacak seviyede karşılıkları tutmak gerekiyor. Yüksek karşılık hesapları, banka kredi faizlerini yükseltiyor. Ekonomiye gereksiz yük getiriyor.
9. Bütçe açıklarını, merkez bankası kaynakları ile ödenmesine karşı çıkınız. Aksi taktirde, bütçe açıkları önlenemez. Önlenemeyn bütçe açıkları, enfilasyon olarak karşınıza çıkacaktır. Zira, bizim bütçemiz vasıtalı vergiler ile finanse ediliyor. En kolay matrah artışı, kur artışı sqyesinde sağlanıyor. Kur artışı, gümrük vergi matrahını artırıyor. Artan ithal girdi fiyatları arz yönlü enflasyon yaratıyor.
10. Merkez bankasında yetişmiş eleman çoktur. Onların sesine kulak veriniz. Siyasilerden daha çok onların tavsiyesine uyunuz. Siyasiler ekonomik dengeleri bozar. En önemli denge TASARRUF=YATIRIM dır. Siyasiler daha çok yatırım yapmayı tercih eder. Onlara, tasarruftan daha çok yatırım yapılamayacağını hatırlatmanız gerekiyor.
Başarılı olmanız dileğiyle,
Şinasi Kara
