KARABÜK (AA) - AHMET ÖZLER - UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde bulunan Safranbolu ilçesindeki tarihi evler, sıcak-soğuk iletkenliği düşük ahşap kaplamaları, çamur dolgulu izolasyonu, rüzgardan etkilenmeyecek şekilde inşa edilmiş olması ve güneş ışınlarının açısına göre konuşlandırılan pencereleri gibi ısı yalıtım özellikleriyle dikkati çekiyor.
Yüzlerce yıllık süreçte oluşan Türk kent kültürünün yaşayan en önemli yapı taşlarından Safranbolu'da, zanaatlarını babadan oğula sürdüren taş ve ahşap ustalarınca inşa edilen, genellikle 3 katlı ve 10 odalı evler, ısı yalıtımı düşünülerek karşılıklı iki yamaçta, eğime paralel konuşlandırılmasıyla öne çıkıyor.
Dünyanın en iyi korunan ilk 20 kenti arasında gösterilen ilçede, bin 400 kadarının yasal koruma altında bulunduğu 2 bin geleneksel Türk evi, karın daha az düştüğü yamaçlara yaslandırılan, arka cephelerinin bölgenin jeomorfolojik yapısına uygunluğu, biri diğerinin güneşle açısını kesmeyecek şekilde ve kuzeye kapalı konumda düzenlenmiş olması, ustalarının maharetini gösteriyor.
Bu yerleşim düzeni, evleri soğuğa karşı korurken, açılı konumlandırmalar da kış güneşinden faydalanma düzeyini arttırıyor.
- "Safranbolu evleri, en çetin kış günleri düşünülerek inşa edilmiş"
AA muhabirine konuşan Belediye Başkanı Necdet Aksoy, evlerin inşasının ısı yalıtımına karşı doğal koruma sağlamasının birçok akademik araştırmaya konu olduğunu, üniversitelerin çeşitli yayınları bulunduğunu söyledi.
Doğa-insan-ev, sokak-ev, sokak-çarşı ilişkilerinin ön plana çıktığı yamaçlara yaslanmış evlere doğanın da sırtını vererek, şiddetli rüzgarlardan ve soğuktan koruduğunu anlatan Aksoy, şöyle devam etti:
"Safranbolu evleri, en çetin kış günleri düşünülerek inşa edilmiş. Her aşamasında bu durum gözetilmiş. Yer, duvar ve tavan yüzeylerinde ısı-iletkenlik katsayısı düşük olan ahşap kaplamalar uygulanarak, ısı kaçışları engellenmiştir. Tarihi evlerimizde ısınma ocaklarla sağlanmıştır. Her odada ocak bulunur ve ısı kaybının olmaması için dış duvardan uzak tutulmuştur. Duvar içinde yer alan ocaklardan ısı, mekana direkt yayılır. Bu nedenle evlerde yaşayan aileler ısınmada sorun yaşamamışlardır."
- Pencerelerin önemi
"Özellikle zemin ve ara kat arasındaki kalan döşemeye uygulanan toprak çamurundan dolguyla yalıtım sağlanmıştır" diyen Aksoy, "Yapımında taş, kerpiç ahşap ve alaturka kiremit kullanılan evler, iklimin olumsuz etkilerine karşı korunan, alçak rakımlı iki vadinin içinde, tarıma elverişsiz alanlarda büyük hacimli yapılmıştır. Pencereler, hem açısı hem de dizaynıyla güneş ışığının en uzun zamanda ve en yüksek derecede eve girmesini sağlar. Sıcak ve soğuktan korunma ve gölgeleme, pencerelerde dıştan kullanılan kepenklerle sağlanmıştır. Koyu renkli ahşap kepenkler, rengiyle ahşap malzemenin ısıyı tutmasına yardımcı olur" ifadesini kullandı.
Aksoy, cephe ve pencerelerdeki düzenlemelerin enerji tüketim miktarının azalmasını ve gün ışığını içeri alarak psikolojik konfor sağladığını kaydetti.
Deneylerde elde edilen verilerle evlerin ısı yalıtımı ve enerji tasarrufu sağladığının anlaşıldığına dikkati çeken Aksoy, sözlerini şöyle tamamladı:
"Günümüzde, kamuoyunun çevreye daha duyarlı yaklaşımıyla tasarım, ürün ve hizmetlere talep büyürken, enerjiyle yakıt tasarrufunun önemi artmaktadır. Tüketilen enerjinin büyük kısmı yapı-yaşam döngüsünün aşamalarında kullanılmaktadır. Bu amaçla Safranbolu evleri incelenmiş, evlerin enerji etkin özellikleri araştırılmıştır. Safranbolu’nun geleneksel evleri geleceğin tasarımlarına rehber olabilecek deneyimlere sahiptir. Bu, raporlarla ortaya konmuştur."
