Her ülkenin, ürettiği mal ve hizmetlerin toplamına göre, belli bir para miktarına ihtiyacı vardır. Bu miktarı, paranın dolanım hızı tayin eder. Üretilen ulusal hasıla, paranın dolanım hızına bölünür ise, gerekli olan para miktarı bulunur.
Ekonomi için gerekli para miktarından, daha fazlası piyasaya sürülür ise, değeri düşer. Gerekli olandan daha azı piyasya verilir ise değeri artar. Değeri artan para deflasyon yaratır. Değeri düşen para enflasyon yaratır.
Deflasyon, felaket ile sonuçlanır. Bu nedenle ekonomistler deflasyon yerine, düşük oranlı enflasyonu tercih eder.
Türk Lirasının, değersiz oluşu, piyasaya sürülen para miktarındaki fazlalıktan kaynaklanıyor. Merkez Bankası ''sıkı para politikası uyguladığını'' söylüyor. Dünkü beyanatında, sıkı para politikasına devam edeceğini açıkladı. Sıkı para politikasının başında, piyasaya daha az para sürülmesi gelir.
Daha az paranın tedavüle konulmasına rağmen, enflasyon neden önlenemiyor?
İki çeşit enflasyon var. Birincisi parasal enflasyon olup, para miktarındaki artış ile oluşuyor. İkincisi maliyetlerden geliyor. Ülkemizin en önemli enflasyon nedeni, maliyet enflasyonudur.
Maliyet enflasyonu, para politikaları ile önlenemiyor. Aksine maliyet enflasyonu gerçekleştiği zaman, Merkez Bankası piyasaya daha çok para vermek durumunda kalıyor. Aksi taktirde durgunluk aşılamıyor.
-Ekonomik verimsizlik maliyet enflasyonu yaratır. Üretime katılan faktörler, veriminden daha çok pay aldıkları zaman maliyetler yükselir. Normal koşullarda, ekonomi üretime katılmayanlara pay vermez. Ancak, devlet devreye girdiği zaman, üretime katılmadan pay alanlar olur. Suriyeliler ve imamlara yapılan ödemeler gibi.
-Siyasal toplum, ürettiğinden daha çok tüketir ise, kurlar artar. Artan kurlar yüzünden, ithal malları fiyat geçirgenliği yoluyla, maliyetler yükselir. Tanzimattan beri, Türkiye'nin en önemli sorunu budur.
Üretimi kısa dönemde artırmak zor. Çare tüketimi kısmaktan geçiyor. Vatandaş tüketimini azaltmıyor. Devlet israfa devam ediyor. Ekonomik kurallar sistemi ''fiyat artışı yoluyla'' düzeltiyor.
Şinasi Kara
