İkilinin birlikte çalıştırdığı ProMass Masaj ve Manuel Terapi Merkezi’ne giderek sporcu sakatlığı teşhisi ve tedavi süreçlerine yakından şahit olduk ve mesleğin zorluklarını hakkında samimi bir sohbet gerçekleştirdik. Mehmet Sami Başarmak ve Tolga Akyol, profesyonel ve amatör branşlarda sporla uğraşan bireylere hizmet verdiklerini belirtirken, Fizyoterapist Mehmet Sami Başarmak sporcu sağlığı ve tedavi yöntemleri ile ilgili sorularımızı tüm samimiyeti ile cevapladı.
Mehmet Sami Başarmak kimdir ? Kısaca kendini tanıtır mısın ?
6 Ağustos 1988 Ordu doğumluyum. Orta öğretimimi Ordu Anadolu Lisesi’nde, lisans eğitimimi de Kütayha Dumlupınar Üniversitesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon bölümünde tamamladım. İnternlüğümü de Türkiye’nin farklı illerindeki büyük hastahanelerde ve Orduspor Kulübü’nde yaptım. Profesyonel Liglerde Orduspor’un Futbol ve Kadın Basketbol takımlarında görev aldım. Şu an için ise Promass Masaj ve Manuel Terapi merkezinde Ordulu hemşerilerimize kentimizin profesyonel ve diğer tüm branşlarındaki amatör sporcularına hizmet vermekteyiz.
Öncelikle futbolcularda sıklıkla karşılaşılan yırtık sakatlığı ile başlayalım. Yırtık sakatlığı nedir, nasıl oluşur ?
Aslında bu durumu birkaç başlığa ayırmak gerekiyor. Ancak öncelikle bağ yaralanmaları ve yırtıkların dışarıdan gelebilecek bir travmayla oluşabileceği gibi dokuların kaldıramayacağı şekilde yüke maruz kalmaları, ani gerilmelere veya kasılmalara maruz kalması nedeniyle de oluşur. Bunlara ek olarak özellikle sporcularda yaş, cinsiyet, beslenme özellikleri, vücut yapısı gibi kişinin kendi özelliklerinin yanında; hatalı antrenman teknikleri, yanlış ayakkabı seçimleri, uyumsuz spor-zemin tercihleri gibi dış etmenlerle de oluşabilir. Bu yaralanmaları ise 3 ana başlıkla ayırmak gerekiyor. Grade 1; basit olarak bağda bütünlüğün bozulmadığı ancak yaralanmada oluşan bölgede ağrı ve minimum ödemin eşlik ettiği yaralanma derecesidir. Grade 2; Bağda kısmi olarak yırtılma mevcuttur ve oluşan eklem bölgesinde normalin üzerinde bir hareketlilik gözlemlenebilir. Grade 3 ise tam yırtıklar ve kopma derecesidir. Bu derece hem bizi hem de oyuncuları en çok zorlayan derecedir.
Peki bu sakatlıkların tedavi yönetimi nasıl ilerliyor ?
Tedavi yöntemleri az önce belirttiğim derecelendirmelere göre farklı yaklaşımlar gerektirmektedir. Eğer tam kopmalar yaşanmamış ve cerrahi yöntemler tercih edilmemiş ise yaralanmanın hemen ardından gelen akut süreçte o bölgedeli ağrıyı gidermek ve ödemi azaltmak ilk hedefimiz oluyor. Bunun içinde özellikle buz uygulaması ve kompresyon en önemli tedavi mekanizmalarıdır. Birkaç gün içinde ise artık özellikle eklemin hareketliliğini hem korumak hem de artırmak için egzersizlere başlamak çok önemli faktördür. Ayrıca kas kuvvetinin tekrar sağlanması ve dengenin geliştirilmesi, eğer sporcu ise sahaya dönüş sürecinin başlaması için farklı kuvvetlendirme programları, koordinasyon ve denge eğitimlerinin yanı sıra saha içi çalışmalara başlaması gerekiyor.
Spor ne kadar fiziksel bir etkinlik olsa da sporcuların mental açıdan da çok yorulduğunu görüyoruz. Mental ve psikolojik olarak sporculara iyi hissettirmek için neler yapılabilir?
Açıkçası burada şartlar ne yazık ki sağlık ekibi veya oyuncudan bağımsız olmak zorunda kalıyor. Çünkü zaten sakatlık yaşamış, psikolojik bir travmaya maruz kalmış bir oyuncuyla tedavisi için uğraşırken, onu hem fiziksel hem de mental açıdan hazırlamak için çevresel etmenler işin büyük bir kısmına etki ediyor. Tedavisi yapılacağı alanın fiziksel şartlarından tutunda antrenörünün kendisine yaklaşımına kadar pek çok olay bu işte bir etmendir. Tabi bizler bu konularda tecrübeye sahip olduğumuz için hangi oyuncunun nelerden ne kadar etkilenebileğini öngörüp yöntemlerimizi de buna göre planlıyoruz.
Futbolun içinde uzun yıllar olan birisi olarak tedavisi sizi en çok zorlayan sakatlık hangisi?
Aslında sakatlanmaların hepsi zorlayıcı oluyor çünkü hiçbir zaman bir oyuncuda gelişen aynı tip yaralanma diğeriyle gelişenle aynı tipte olmuyor. Dolayısıyla hepsine kendine has yaklaşıp planlamaları ona göre ayarlamak gerekiyor. Farklı branşlarda değil, aynı branşta olupta farklı mevkiilere sahip oyuncularda bile sahaya dönüş çalışmaları farklı tip egzersiz programlama gerektiriyor. Belki en çok zorlayan diyemem ancak uzunluğu nedeniyle hem oyuncuyu hem de beni biraz uğraştıran aşil tendonunda tam kopma bir oyuncumuz olmuştu ve 7-8 aylık bir süreç geçirmiştik. O bizi biraz zorlamıştı.
Özellikle uzun süren sakatlıklarda sporcuların kendilerini sağlıklı tutması için neler yapması gerekiyor ?
Burada önemli olan oyuncuların eksiklerini doğru bir şekilde değerlendirmesi ve tüm programlamaların bunlara göre dizayn edilmesidir. Öncelikle biraz önce söylediğim gibi oyuncuların doğru şekilde beslenmeleri, uyku saatlerinden antrenman öncesi ve sonrası rejenarasyonlarına kadar kendilerine dikkat etmeleri gerekli. Koruyucu egzersiz programları da bir sonraki riskini azaltmada çok önemli bir faktör. Artı olarak oyuncuların kulaktan dolma bilgilerle birşeyler yapmak yerine, alanında eğitim görmüş ve tecrübe sahibi insanlara danışmalarını hem kendilerinin sağlıkları hem de bilinçlenmeleri açısından bir temenni olarak belirtmem gerekir.
SAMET KARADAĞ / ÖZEL RÖPORTAJ
