1988 yılından beri farkındalık yaratmak ve HIV/AİDS'den kaybedilen insanları anmak amacıyla kutladığımız "1Aralık Dünya AIDS Gününde;" Birşeyler aktarmak ve halkı bilgilendirmek, ettiğimiz hipokrat yemini gereğince boynumuzun borcu diyorum.Özellikle sahibi olmayan ve dışlanan yaşlı grubunda gözlenen HIV ve diğer enfeksiyonları tekrar gözden geçirmekte yarar var.
*
Pandemi sürecinde 65(+) ve üzeri yaş grubu gün geçmiyor ki tartışılmasın.Dünya nüfusunun(7.8 milyar) %8'i bu gruba girmektedir. Bunların % 49'u kırsal kesimde yaşamaktadır. Ülkemizde ve dünyada giderek artan yaşlı nüfus, beraberinde birçok sorun getirdiği gibi, Enfeksiyon Hastalıklarında ve özellikle COVİD-19' da birçok değişiklik ve artış getirmiştir.Biz bu yazımızda teknik terminolojiden kaçınarak,yalın bir şekilde;
1 ARALIK DÜNYA AIDS GÜNÜ NEDENİYLE"HIV ENFEKSİYONU İLE ANTİRETROVİRAL(ANTİVİRAL TEDAVİ) ALAN YAŞLI HASTALARDA" KORUYUCU HEKİMLİK İLKELERİ ÇERÇEVESİNDE SORULU YANITLI TEMEL ÖNERİLERİMİZİ DİLE GETİRECEĞİZ.
*
✓HIV ENFEKSİYONU OLAN YAŞLILARDA (65 YAŞ VE ÜZERİ) NE GİBİ DEĞİŞİMLER OLUYOR?
✓NASIL YAŞAMLARINI DAHA KALİTELİ SÜRDÜREBİLİRLER?
✓NASIL YAŞAMLARINI UZATABİLİRLER?
Yaşlılıkta bağışıklık sisteminde; daha çok hücresel yanıt yetersizliği belirgin olmakla birlikte, buna paralel olarak hümoral (sıvısal) yanıtta da bozukluk olmaktadır.
✓YAŞLILIKTA HIV ENFEKSİYONU VE DİĞER ENFEKSİYONLARI KOLAYLAŞTIRAN ETKENLER NELERDİR?
•BAĞIŞIKLIK SİSTEM DEĞİŞİKLİKLERİ
• DOKU VE ORGANDA DEĞİŞİKLİKLER
• SÜREGELEN HASTALIKLAR
• SOSYAL ÇEVRE
✓YAŞLILIKTA DOKU VE ORGAN BOZUKLUKLARI NELERDİR?
• Mide asidinde azalma
• Bağırsak çalışmasında azalma
• Solunum sisteminde işlev bozukluğu
• Reflekslerde bozulma
• Derinin yağ ve su içeriği kaybı
• Yerel salgılamalarda azalma
• Böbrek ve karaciğer işlevinde azalma
• Rahim sarkması, mesane baloncukları, prostat büyümesi
• Kemik yoğunluğunda azalma
✓YAŞLILARDA EN SIK GÖRÜLEN SÜREGEN HASTALIKLAR NELERDİR?
•DM (Şeker hastalığı),
•KOAH,
•Ateroskleroz (Damar sertliği),
•Prostat hipertrofisi (Büyümesi),
•Dejeneratif (Kireçlenmeler) eklem hastalıkları, •Demans (Çökkünlük),
•Nörolojik sorunlar,
•Süregelen hastalıklarda kullanılan ilaçlar,
•Hareketsizlik,
•Beslenme bozukluğu,
•Aspirasyon,
•İmmünosuresif (Bağışıklığı baskılayıcı) ilaç kullanımı,
•Kateter uygulaması,
•Eklem protezleri(Enfeksiyonları arttırıcı, ağırlaştırıcı rol oynarlar),
✓HIV ENFEKSİYONU OLAN VE DİĞER YAŞLILIRDA GÖRÜLEN ÖNEMLİ ENFEKSİYONLAR VE ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
• Akciğer enfeksiyonları (Grip sonrası bakteriyel pnömoni, Aspirasyona bağlı pnömoni,Covid-19 pnömonisi),
• İdrar yolları enfeksiyonları,
• Tüberküloz(akciğer ve akciğer dışı),
• Sepsis (Kan zehirlenmesi),
•Zona,
•Habis kulak iltihabı...
✓HIV ENFEKSİYONU OLAN VE DİĞER YAŞLILARDA AĞIR SEYREDEN ENFEKSİYONLAR NELERDİR?
•Covid-19 Enfeksiyonu,
•Grip,
•Zatürree ve kana mikrop karışması,
• Bakteriyel menenjit,
*
✓HIV ENFEKSİYONU OLAN VE DİĞER YAŞLILARDA GÖRÜLEN EN ÖNEMLİ ÖZELLİK NELERDİR?
•Bulguların alışılmışın dışında olması,sinsi ve gizli seyretmesidir. ONUN İÇİN TEDAVİDE GEÇ KALMAYALIM!
*
✓HIV ENFEKSİYONU OLAN VE DİĞER YAŞLILARDA GÖRÜLEN ENFEKSİYON HASTALIKLARI KLİNİĞİNDE FARKLILIKLAR NELERDİR?
• Önceki halinde değişme
• Bilinçte bozulma ya da güçsüzlük
• Ateş düşüklüğü (%5-50) veya normaldeki ateş düzeyinde artma..
Ateşi belirlemek için günümüzde en iyi yöntem kulak zarından ölçüm yapmaktır.
*
✓HIV ENFEKSİYONU OLAN VE DİĞER YAŞLI HASTALARIN TANISINDA ZORLUKLAR NELERDİR?
• Artrit'e (Eklem İltihabı) bağlı ense sertliği,
• KOAH/Süreğen tıkayıcı akciğer hastalığı)´da saptanan Akciğer sistem muayene bulguları,
• Kalp damar sisteminde yaşla beraber gelişen değişimlere bağlı üfürümler,
• Deride yaşla birlikte turgorun(Elastikiyetin) azalması,
• Beyaz küre (İltihap Hücreleri) artışı beklenenden düşük olabilir (%32-49 oranında ciddi enfeksiyona rağmen beyaz küre artışı olmadığı gözlenmiştir.),
• Pnömoni klasik bulgular dışında halsizlik, bilinç durumunda bozukluk, gibi bulgularla başlayabilir. Çarpıntı, solunum çekilmesi diğer bulgular olabilir.Covid-19 pnömonisinde bulgular sahada sinsi ve belirtisiz olabilir..
• İdrar yolu enfeksiyonlarında ateş olmayabilir. Bulantı, kusma, karın ağrısı, solunum güçlüğü ön planda gözlenebilir. İdrarda iltihap, yaşlı kadınlarda menopoz sonrası nedenlerle enfeksiyon olmadan da gözlenebilir.
• Tüberküloz; klasik bulgular dışında bulgular ve kilo kaybı görülebilir, Tüberküloz cilt testi, birincide negatif olabilir. Bir hafta sonra tekrarında (bazılarında 3. ve 4. tekrarında) pozitifleşebilmektedir.
*
✓HIV ENFEKSİYONU OLAN VE DİĞER YAŞLILARDA COVİD-19 VE DİĞER ENFEKSİYONLARIN ÖNLENMESİ İÇİN NELER YAPILMALI?
•Maske, mesafe ve hijyen(Özellikle Covid-19 ve diğer solunum yolu ile geçen enfeksiyonlarda)
• Düzenli sağlık kontrolü
• Beslenme
• Kronik hastalıkların tedavisi
• Deri ve mukoza bütünlüğünü koruma
• Vitaminler (A,E,C,B) ve mineraller (çinko)
• Aşılama (Tetanoz, difteri, zatürree, grip aşısı, özel durumlardaki aşılar)
*
İçinde yaşadığımız Korona pandemisi gözönünde bulundurularak, yukarıda saydığım temel değişimleri göz önüne alınıp, buna göre yön çizilmesi gerekir. Koruyucu Hekimliğin en önemli alanlarından biri olan yaşlıların enfeksiyonlardan korunması için temel olan; “Sağlıklı beslenme, hareket, sosyokültürel çevrenin düzenlenmesi, aşılama ve yaşlıların Eğitimi”dir. Bunların sağlanması için sağlığın kamulaştırılması ve biran önce Sosyalizasyonu gerekir. Hasta yaşlıların sağlıklı koşullarda tedavisi ve rehabilitasyonu altı çizilmesi gereken noktalardır.
*
HIV ENFEKSİYONU OLAN HASTALARIN YAŞAM SÜRESİNİ UZATMAK VE YAŞAM KALİTESİNİ ARTIRMAK İÇİN BİR ENFEKSİYON HASTALIKLARI UZMANI OLARAK NELERİ SÖYLEYEBİLİRİZ?
✓Herşeyden önce HIV/AİDS'li hastaları soyutlamayıp, dışlamayın.HIV enfeksiyonu olmuşsanız bu tutuma karşı mücadele edin,
✓Günün birinde bu enfeksiyonu almayacağınızı ve AIDS olmayacağınızı kimse garanti edemez.Bu nedenle bununla ilgili bilgilerinizi güncelleyip arttırın,
✓Korunma yollarını iyi bilin ve çevrenize sağlıklı bilgileri aktarıp farkındalık yaratın,
✓HIV ile yaşayan yaşlılar ve diğer yaşlı bireyler; Mutlaka kilolarınıza dikkat edin,
✓Düzenli ve yaşlarınıza uygun spor yapın(Yürüyüş,bisiklet,yüzme v.b.),
Düzenli,az, olabildiğince kaliteli beslenin(Sağlıklı beslenme için balık,badem, fındık, zeytinyağı, mevsim sebzeleri uygundur),
✓Sigarayı derhal bırakın(Sadece HIV enfeksiyonu olanlar değil herkesin bırakması gerekir.HIV Enfeksiyonu olan hastalarda normal bireylere göre akciğer kanseri olasılığı 2-4 defa, akciğer enfeksiyonu olasılığı 25 defa artar),
✓Yaşlandıkça süreğen hastalıklar artacağından,buna paralel olarak kullanılan ilaçlar da artar.Lütfen ilaç etkileşimlerinizi,kullandığınız HIV/AİDS ilaçları ile beraber hekiminize kontrol ettirin,
✓Yaşlılıkla beraber yalnızlık ve doğal olarak izolasyon süreci başlayabilir.Yeni arkadaşlar edinip sosyalleşin derim.
*
Uzun yıllar,hiçbir karşılık beklemeden Giresun AİDS SAVAŞIM DERNEĞİ KURUCU BAŞKANLIĞI yapmanın onuru ile bu virüs enfeksiyonunda alınan çok önemli mesafede bir damlacık katkımız varsa ne mutlu bizlere.Bugün ART alan 20 yaşındaki bir hastanın ART(Anti retroviral tedavi) tedavisi
ile 78 yaşına kadar yaşaması bilimin ve özverili çalışan bilim insanlarının başarısıdır.Yaşamda en gerçek yol gosterici bilimdir.Bunu Covid-19 pandemisinde bizzat yaşadık.
*
Konuyu Nazım Hikmet Ustamız'ı anarak bitirelim.
GÜNLERDEN PAZARDI,
VE CANIM CİĞERİM,
ONÜÇ YAŞINDAKİ İŞÇİ KERİM
HAPİSHANEYE GİDİYORDU
ZİYARETİNE HALİL AMCANIN
Sevgilerimle...
