Para miktarı ile üretim ve tüketim arasında sıkı bir ilişki vardır. Zira, üretimin yapılması ve tüketimin gerçekleşmesi için para gerekiyor.
(Teknik konular. Ama, kısaca özetlemek mecburiyeti var. Detaylı bilgi, Analitik Genel Ekonomi adlı kitabımda mevcuttur)
Üretim için gerekli para miktarını, Fisher formülü belirliyor. P= Fiyatlar Q=Üretilen mal ve hizmetler, M=Para Miktarı, V= Paranın dolanım hızı olmak üzere formül P x Q = M x V dir.
Üretilen mal ve hizmetlerin parasal toplamı, ulusal hasılayı oluşturur.
Bu bakış açısından, P x Q ifadesi, ayn zamanda ulusal hasıla olarak anlam taşır. P x Q yani ulusal hasıla büyüdükçe, piyasa daha çok M, yani para talep eder. Zira, paranın tedavül hızı olarak tanımlanan V kolay değişmiyor. Yüksek faiz ile V arasında doğrusal ilişki var. Faiz yükseldikçe, paranın dolanım hızı da yükseliyor.Ancak belli bir limite kalıyor.
Faiz ile para miktarı arasında matematik ilişki mevcut. Piyasaya sürülen para miktarı arttıkça, faiz düşer. Kritik nokta, ekonomik büyüme oranına tekabül edecek para miktarıdır. Faizi bu kritik noktadan daha aşağı düşürmek enflasyon yaratır.
Faiz konusunda, klasik ekonomistler teori kurmuşlar idi. Amortismanlar kadar sermaye talebi olacak ve bu talep sayesinde, faizin sıfıra inemeyeceğini iddia ediyorlardı. Ancak, yüzyılımızda, faizler sıfırın altına dahi indi. Teori, gerçekler ile bağdaşmadı. Nedeni, ödünç verilebilir fon arzının, fon talebinden çok olmasından kaynaklanıyor.
Batı ülkeleri faizi düşürerek enflasyon yaratamıyordu. Enflasyon yaratmak için negatif faizi denendiler. Sonuçlar hemen ortaya çıktı.
Negatif faiz uygulayan Amerikada enflasyon yüzde 6 seviyelerine yükseldi. Negatif faiz uygulanan Euro bölgesinde enflasyon yaşanıyor.
Biz geri kalır mıyız. Bizim merkez Bankası da, iki hafta önce negatif faize geçti. Enflasyon zirve yaptı.
Demek ki faiz enflasyon nedeni değilmiş. Faiz düştükçe enflasyon artıyor. Negatif olunca enflasyon zirve yapıyor.
Enflasyonu önlemek için faizleri yükseltmek gerekiyor. Zira, yüksek faiz ile piyasadan fazla para geri çekiliyor. Para miktarının eksilmesi, fiyat artışını da önlüyor.
