Bugün şeker zamları ve piyasada yaşanan kriz konuşuluyor. Çözüm bulunmazsa yarın pancar üretiminde yaşanacak sorunlar çok daha büyük zamlara gebe.
Şeker fabrikaları cumhuriyetin en önemli kalelerinden birisiydi. Her fabrika, bulunduğu bölgede sadece şekerpancarı ve şeker üretimi yapmakla sınırlı kalmayıp hayvancılığın gelişmesine de çok büyük katkı sağlardı. Ayrıca o bölgedeki sosyal yaşama da olumlu etkileri olan fabrikalardı.
Şeker fabrikalarının özelleştirilmesi ile bu yapı büyük oranda bozuldu. Hayvancılık yara aldı. 2001 yılında kabul edilen Şeker Yasası ile pancar üretiminde kota sistemine geçildi. Türkiye’nin pancar üretimi ve buna bağlı olarak şeker üretimi kotaya bağlandı.
Bugün şeker zamları ve piyasada yaşanan kriz konuşuluyor. Çözüm bulunmazsa yarın pancar üretiminde yaşanacak sorunlar çok daha büyük zamlara gebe.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2021 Bitkisel Üretim 2.Tahmini verilerine göre, 2020 yılında 23 milyon ton olan şekerpancarı üretiminin 2021’de yüzde 15,3 oranında azalarak 19.5 milyon tona düşmesi bekleniyor. Üretimdeki düşüş nedeniyle özellikle Ocak ayından sonra üretim kaynaklı olarak şekerde bazı sıkıntılar yaşanabilir ve şekerde yeni zamlar gündeme gelebilir.
Çiftçi pancar ekiminden vazgeçiyor
Üreticilerin verdiği bilgiye göre, bu yıl gübre, sulamada kullanılan elektrik ve diğer girdilerdeki yüksek zamlar nedeniyle 2022 üretim yılında pancar üretiminde çok daha büyük bir düşüş olabilir. Daha şimdiden bir çok çiftçi pancar ekmeyeceğini daha doğrusu ekemeyeceğini beyan ediyor. Kaldı ki, su kaynaklarının azalması, kuraklık ve benzeri sorunlar nedeniyle çok su isteyen pancar üretimi bu yönüyle de olumsuz etkilenecek.
Pancar üretiminin azalması demek dışarıdan şeker ithal etmek, nişasta bazlı şekere daha fazla bağlanmak demek. Nişasta bazlı şeker mısırdan elde ediliyor. Mısır üretiminde de pancarda yaşanan benzer sorunlar var. Ayrıca, nişasta bazlı şekerin zararları da cabası.
Şeker zamlarının faturası pancar çiftçisine kesilmesin
Şekere yapılan zamların gerekçesi olarak şekerpancarına verilen fiyatı gösterenler var. Pancar fiyatı çok arttığı için şekere zam yapıldığı ifade ediliyor. Oysa son iki yılda pancar çiftçisine verilen alım fiyatı dikkate alındığında zamların pancar alım fiyatına bağlanamayacağı çok açık.
Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.(Türk Şeker) 2020 ürünü şekerpancarı alım fiyatını 2019 yılına göre sadece yüzde 12 oranında artırdı. Yüzde 16 polar içeren şekerpancarı alım fiyatı ton başına 2019’da 300 liraydı, 2020’de 336 liraya çıkarıldı. Aslında üretimdeki düşüşün bir nedeni de bu düşük fiyat politikası. Üreticiye maliyetin altında fiyat verilince üretim alanları yüzde 10 civarında, üretim miktarı ise yüzde 15,3 oranında azaldı.
2021 ürünü şekerpancarı alım fiyatı ise yüzde 25 oranında artışla 336 liradan 400 liraya yükseltildi. 2020 yılına göre yüzde 25 artış yüksek görünse de artan maliyetler dikkate alındığında bu fiyat da üreticiyi memnun etmedi.
Elbette pancara verilen fiyatın şeker üretim maliyetine bir yansıması var. Fakat, şeker üretiminde enerji başta olmak üzere diğer giderlerde de çok büyük artışlar oldu. Bu nedenle şeker zamları kaçınılmaz olarak yapıldı.
