Narenciye sektöründe yaşanan sorunlar Amerika Tarım Bakanlığı tarafından hazırlanan “Türkiye Yıllık Narenciye Raporu”na da yansıdı.
Amerika Tarım Bakanlığı Türkiye narenciye sektörü ile ilgili kapsamlı bir rapor yayınladı. Raporda yüksek girdi maliyetleri, düşük fiyat nedeniyle limon ve mandalina ağaçlarının kesilmesine neden olduğu ifade edildi.
Raporda Türkiye’de meyve sebze fiyatlarının yüksek olması hatırlatılarak ilkbahardaki olumlu hava koşulları ve son yıllarda oluşturulan yeni meyve bahçeleri nedeniyle 2023/2024 sezonunda Türkiye’deki narenciye üretiminin yaklaşık yüzde 90 artarak 7 milyon tona ulaşması beklendiği ifade edildi.
Üretim artışı, yüksek girdi maliyetleri ve düşük fiyat konusuna dikkat çekilen Raporda özetle şu bilgilere yer veriliyor: “ Üretimdeki artışa rağmen üreticiler tarafından 2023 baharında yağışların az olması nedeniyle kalite ve meyve iriliğinde sorunlar yaşandığı bildiriliyor. Olağan dışı iklim koşulları 2023/24 sezonunda aşırı üretime yol açarak mahsul kalitesini olumsuz etkilemiş, bu nedenle narenciye üreticilerinin ürünlerini daha düşük fiyatla ve üretim maliyetinin altında satması gerekiyor. Yüksek girdi maliyetleri ve düşük satış fiyatları nedeniyle limon ağaçları üreticiler tarafından kesiliyor ve ekim alanları daha karlı olan diğer bahçe bitkilerine dönüştürülüyor. Aynı durumun mandalina ağaçlarında da görülmesi bekleniyor. Ayrıca soğuk zincir lojistiğinin yeterli olmaması nedeniyle yüzde 10-15 civarında verim kayıplarının olduğu bildiriliyor. Türk narenciye üreticilerine göre bu yılki hasat, artan üretim maliyetleri, ihracat pazarlarındaki ekonomik belirsizlikler ve İspanya, Mısır, Fas gibi rakip pazarlardaki verim artışlarının ihracat fiyatlarının düşmesine yol açması nedeniyle özellikle zor geçti.”
Üretim maliyetleri çok arttı
Amerika Tarım Bakanlığı’nın Narenciye Raporu’nda üretimdeki yüksek girdi maliyetlerindeki artışlara vurgu yapılarak: “ 2023/2024 sezonunda üretim maliyetleri, artan girdi fiyatları nedeniyle önceki yıla göre önemli ölçüde arttı. Çiftçilere göre, gübreleme, zararlılarla mücadele ve sulama yoluyla ağaçların bakımı için yoğun çaba sarf edilmesi gerekiyor. Artan enerji, yakıt ve elektrik maliyetlerinin yanı sıra artan işçilik maliyetleri de narenciye ve portakal suyu üreticilerinin temel sorunları haline geldi.
Akaryakıt fiyatları 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 75,5 oranında arttı. Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre tarımsal girdi fiyatları 2023 yılı Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 40,97 arttı. Öte yandan işçi asgari ücreti 2023’te yüzde 220 arttı.” bilgisine yer verildi.
İhracatçıların kur ve pazar endişesi
Raporda, ihracatçıların döviz kuru ve ihracat pazarları ile ilgili endişeleri ise özetle şöyle ifade ediliyor:
“İhracatçılar, perakende piyasalarındaki ve üretici fiyatlarındaki yüksek yurt içi enflasyona rağmen istikrarlı döviz kurları nedeniyle ihracat kapasitelerinin ve kar marjlarının her geçen yıl azaldığını belirtiyor. Ayrıca, üretim fazlasının diğer ihracatçı ülkelerle rekabeti ve artan ihracat maliyetlerini aşmak amacıyla Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’nden ihracat sübvansiyonları talep edildiği kaydedildi.
İhracatta ton başına 80 dolar DFİF verilmeli
Üreticiler ve ihracatçılar ayrıca ton başına 80 dolar olması gereken Destek Fiyat İstikrar Fonu’nun (DFIF), fazla üretimle ilgili gelecekteki karlılıkları açısından kritik önem taşıdığını belirtiyor.
DFIF, Türkiye’de ülke ekonomisi, üretim ve istihdam açısından önemli görülen sektörlerin desteklenmesini ve tarımsal girdilere destek sağlanmasını amaçlayan, 1980 yılında bütçe çerçevesinde kurulan bir fondur.
İhracatçılar ayrıca DFIF sağlanması durumunda paketleme tesislerinin Çin gibi uzak ihracat pazarlarına meyve göndermesine olanak sağlanacağını belirtiyor.
Rusya pazarında yaşanan sorunlar
Rusya-Ukrayna savaşı, Rus rublesindeki değer kaybı, artan ihracat maliyetleri, pestisit nedeniyle reddedilen meyveler ve ihracat kredilerine ulaşmada yaşanan zorluklarla birlikte Türk ihracatında ihracat zorlukları yaşanmaya devam ediyor.
Ancak bazı Avrupa ülkelerinden gelen ihracat yaptırımları nedeniyle Türk ihracatçılar Rusya’ya ihracatlarını artırabilecekleri konusunda umutlu olmaya devam ediyor.
Türk narenciye ihracatçılarının da Çin’in Rusya’ya narenciye ihracatında artan gücünden kaygıları var. Zira Türkiye, Rusya’nın ithal ettiği toplam narenciyenin yüzde 60’ını ihraç ediyor.
Ayrıca Güney Afrika, Mısır, Fas ve İran’ın Azerbaycan’a narenciye ihracatında Türkiye’ye rakip haline geldiğine inanıyorlar. Bu nedenle ihracatçılar meyvelerinin kalitesinin çok önemli olduğunu düşünüyor.”
