Ağustos 20118 ayında, 7 Tl yi gören dolar kuru, 5,30 seviyesine kadar düştü. 5.40 larda seyrediyor. Merkez Bankasının politika faizini yüzde 24'e, GLP faizinin yüzde 27'ye çıkarması böyle bir sonuca neden oldu.
Faiz yükselmeden önce, cari açık ve sermaye hareketleri dengesinden açık birlikte oluştuğu için kurlar aşırı yükseldi. Yükselen kur, finans kesimine ve reel ekonomiye şok etkisi yaptı.
Aniden yükselen kur, ithalatı azaltır, ihracatı ve turizm gelirlerini artırır. Duruma göre cari fazla ortaya çıkar. Nitekim, aşırı kur artışının gerçekleştiği Ağustos Ayında, ekonomi cari fazla verdi. Eylül ayındaki cari fazla azalarak devam etti.
Cari fazla vermesine rağmen kur artışı durmaz. Nitekim durmadı. Sebebi ise sermaye hareketlerinden doğan açık idi. Bu açığı durdurmanın yolu, Merkez Bankası Politika faizini, piyasa faizinin üzerine çıkarmaktan geçiyordu. MB faizleri yükselterek sermaye haraketlerinden dengeyi kurdu.
-Yüksek faiz önce ülkeden dışarı sermaye çıkmasına set çekiyor. Sermaye dengesinden açığın kurlar üzerine olan baskısı ortadan kalkıyor.
-Yüksek faiz, öz sermayenin kaldıraç gücünü zayıflatıyor. Kaldıraç gücü zayıflayan, dışarıya borçlu özel sektör zor duruma düşüyor. Ana şirket ya da kredi açan yabancı kurumlar alacaklarını sermayeye ilave ederek, şirketin kaldıraç gücünü dengeliyor. Para girişi olmuyor. Ama, özel sektörün borcu nakit akışı olmadan ödenmiş oluyor. Özel sektörün borcu için, piyasaya döviz talebi, daha az yansıyor. Kur artışına neden olan baskı ortadan kalkıyor.
-Yüksek faiz, ekonomik kaynakların israfına set çekiyor. Ithalata dayalı tüketim mallarına olan talebi azaltıyor.
-Yüksek faiz, stokları artan sektörü terbiye ediyor. Ekonomiye katkısı azalan sektörde, stoklar artıyor. Stok artışı, kaynak israfına neden olur. Bizdeki inşaat sektörü gibi. Stok artışı olan sektöre, yönelik ithalat duruyor. Duran ithalata bağlı olarak döviz talebi de sonlanıyor.
İki aydan beri cari fazla veriliyor. Cari fazla nedeniyle, döviz talebi, döviz arzının altında kalıyor kurlar düşüyor.
Kurların aşağı yönlü olmasına, sermaye girişi daha da hız kazandıracak. Çünkü, Borsa Istanbula kota hisse senetleri, dolar bazında çok ucuzladı. Sermaye piyasaları birbirine entegre çalışıyor. Ucuz kalan piyasaya mutlaka dışarıdan para girişi olacaktır. Bu giriş başlamadı.
Borsa endeksinin yükselişi ile kurun aşağı doğru haraketinin, birlikte oluşmasını dikkatle izlemek gerekiyor. Takipçilerim dikkat etsin, Borsa Istanbul 100 endeksi 99.000 seviyesini aşar ise dolar kuru 5 Tl seviyesinin altına düşebilir.
Tabiatıyla yeterli ve gerekli şart, Merkez Bankasının işine karışmamaktan geçiyor.
Şinasi Kara
