Usul farkını anında anlamak mümkün. Yahudi
Sinagog'da , Hrıstiyan Kilise'de, Müslüman Cami'de ibadet yapar. Usul farkına değinmeyeceğim.
Her üç din esas konusunda birbirinden ayrılıyor.
1. Yahudilik, anadan Yahudi doğanların dini sayılıyor. Bir çeşit dine dayalı ırkçılık sürdürülüyor.Yahudilik din mi ırk mı sorusu aşılamıyor. Buna rağmen Aşkenaz ve Karaimler gibi somut istisnalar var.
Aşkenaz ve Karaimlerin kökeni Hazar Türklerine dayanıyor. Karaimler Türkçe konuşuyor. Fakat Aşkenazlar, Türkçeyi unutmuşlar, İbranice ve Almanca konuşuyorlar. Almanca konuştukları için kendilerine Aşkenaz deniliyor.Dünyadaki Yahudi nüfusun yüzde 80 ini Aşkenazlar oluşturuyor. Karaimlerin önemli bir kısmı, Rusya'dan gelip Karaköye yerleşmişler. Karaköy adı Karimlerden geliyor. Şişhane'deki Safarat Sinagogu Karaimleri "siz Türksünüz" diyerek kabul etmemiş. Bunun üzerine Karaimler, Istanbul-Karaköy'de kendilerine ait Sinagog açmışlar.
Müslümanlık ve Hrıstiyanlık ise "seçim ile" ilgili dindir. Irka dayanmıyor. Her insan bu iki dinden birini seçebilir.
2. Yahudilik Ahit dinidir. Yahudi ile Rab arasında anlaşma yapılmıştır. Yahudi Rabbın emirlerine uyacak, Rab da onlara "içinde bal ve süt akan bir memleketi" verecektir. Günümüzde dahi "Arzı Mevut" olarak bu inanç devam ediyor.
Hrıstiyanlık ve Müslümanlıkta Tanrı egemendir. İnsan sadece kuldur. Aralarında anlaşmadan söz edilemez.
3. Hrıstiyanlıkta "aracı" sınıf vardır. Papa "Tanrı ile insan arasında aracı" sayılır. Hrıstiyan aracısız ibadet edemez. Aracılık, en ufak yerleşim yerinde görev yapan din adamlarına kadar iner. Hrıstiyanlar, din adamlarına baba (peder) diye hitap ederler.
Yahudilik ve Müslümanlıkta aracı sınıf yoktur. Kuran "Hrıstiyan din adamlarının, dini kullanarak para birktirdiklerini" söyleyerek, "dinde para karşılıgı aracılık yapmayı GÜNAH" saymıştır.
Yahudilikte Hahamlar, "dini akaidi öğreten" kişilerdir. Yahudilikte, Kahinler diye bir sınıf vardı. Kahinler, gelecekten haber veren anlamına değildir. Kahinler, kutsal sandığa nasıl yaklaşılacağını bilenlerden oluşuyordu. Kutsal sandık kayboldu. Kahinler ve kutsal sandığı koruyan Leviler sınıfı işlevsiz kaldı.
4. Yahudilik tplumsal bir dindir. Sorumluluk ve cezalandırma tüm topluma aittir. Hrıstiyanlık ve Müslümanlikta sorumluluk "bireysel" dir. Herkes kendi yaptığından sorumludur. Yahudi ise yaptığından dolayı, kendi halkını sorumlu kılabilir.
5.Tevratın hükümleri, Yahudileri birbirlerine karşı sorumlu kılar. Karşısındaki Yahudi değil ise Yahudinin ilahi hükümlerden sorumluluğu yoktur. Örneğin çalmayacaksın emri, Yahudi ise çalmayacaksın olarak mana taşır. Yahudi olmayanın malını çalmak suç sayılmaz. Yahudi inancına göre "dünyanın tüm malları Yahudiye helal sayılır. Yolun ve yöntemin önemi yoktur.
Yahudi anlayışı Hristiyanlık'da devam etti.
Müslümanlıkta ise "önemli olan insan" dır. Farklı dinden ya da ırktan olması, insanların malını çalmaya veya insana zarar vermeye izin vermez.
6. Yahudi "kendini tanrının seçilmiş insanı" sayar. Toplum ile birlikte hareket ettiği için, cehenneme gitmeyeceğine inanır. Yahudi için önemli olan, Cennette Musaya mümkün olduğu kadar yakın olmaktır.
Hrıstiyanlıkta "sadece Hrıstiyan olmakla günahlardan kurtulmak" mümkündür.
Müslümanlıkta ise "insan hakkı yeme ve şirk dışındaki günahlar" affedilebiliyor. Allah "insan hakkı ile bana gelmeyin" diye emrediyor.
7. Şeytan anlayışı ile ilgili farklılıklar var. Yahudi ve Müslüman "kötü duyguların gerisinde şeytanın olduğunu" kabul eder. Kendi başına şeytani yenebilir.
Hrıstiyanlıkta ise Şeytan yenilmez bir güçtür. İnsan şeytanı yenemez. "Kötülük dünyaya egemen olacak ve şeytan dünya idaresini ele geçirecektir. Şeytanı ancak, Tanrı yenebilir. Isa gök yüzünden geri gelecek ve şeytanı yenerek, layık olduğu yere cehenneme gönderecektir" diye inanılir.
8. Hristıyanlıkta teslis diye tanımlanan inanç vardır. Baba-Oğul-Kutsal Ruh kavrami ile açıklanır. Baba, Tanrıdır. Oğul İsa dır. Kutsal Ruh ise Kudüs Ruhu olarak mana taşır.
Yahudiye göre Hz. Isa "Yahudiliği bozan sapkın bir kişi"dir. Müslümana göre Hz. İsa "Peygamber" sayılıyor.
9. Her üç din Kudüs konusunda ortak tavır sergiler.
Yahudiler Kudüsü Kral Davut'un Feth ettiğini ve kılıç hakkı olarak kendilerine ait olduğunu söylüyor. Ayrıca "Süleyman Mabedi" inancı var.
Bu günkü ağlama duvarı denilen yerde Davut'un oğlu Süleyman kendi adını taşıyan "Süleyman Mabedini" inşa ettirmiş idi. Yahudiler için Süleyman Mabedinin önemi "Kutsal sandığın Süleyman Mabedine yerleştirilmiş" olmasından kaynaklanıyor.
Hrıstiyanlar Hz. İsa'nın Kudüste çarmıha gerildiğini ve mezarının Kudüste bulunması nedeniyle Kudüsü "kusal mekan" olarak kabul ediyor.
Müslümanlar "ilk Namazı Kudüse dönerek kıldıkları için, Kudüsü önemsiyor. Önemsiyor zira, İslamiyette "kutsal mekan kavramı" yok.
10. Yahudilikte ve Hrıstiyanlikta "kutsal zaman kavramı" var. Müslümanlıkta "kutsal zaman" yok. Sadece Kadir Gecesi "Kuran'ın ilk indiği gece olduğu için" kutlanıyor.
Önemi az olan başka farklar da var.
