Göle bir taş atıldığını düşünün. Taşın atıldığı merkezden dalgalar daire şeklinde yayılır. Dalga boyutu, giderek azalır ve nötralize olur. Ki bu olaya ekonomide inikas diyoruz.
İnikas gerçekleşmeden geniş halk kitleleri, kur arışının sonuçlarını hissetmez ve ilgilenmez. Gerçekleştiği zamanda dahi, hissiyat sektörlere göre farklılık gösteriyor.
1. Kur arttığı zaman, işçinin reel ücreti düşer. Ancak işçi bunu hemen hissetmez. Ay sonunda maaşından bir kuruş eksik verin, işçi isyan eder. Ama, yüzde 20 kur artsın, umurunda olmaz. Nedeni, inikasın gecikerek fiyatlara yansımasından kaynaklanıyor.
2. İnikasın ilk etkisi, doğrudan tüketim mallarına yansımasıdır. Örneğin, ithal malı otomobile kur artışı anında yansır. İthalatçı, önceki kur üzerinden yaptığı maliyet ile ithal ürünü vadeli ve kredili satmış ise yansımayı ithalatçı üstleniyor. Halka yansımıyor.
3. Üretim için yapılan ithalatta, inikas 3 ayı buluyor. Zira, üretim sırasında, ilk giren ilk çıkar metoduna göre stoklar işleme tabi tutuluyor. Önceki ithalatın ucuz olması nedeniyle, sonraki kur artışından gelen maliyet daha sonraya kalıyor. Üretici fiyat endeksinin tüketici fiyat endeksinden daha yüksek olmasının esas nedeni de kur artışından kaynaklanıyor.
4. Kur artışları, ulusal marjinal üreticilerin devreye girmesine, neden olur. Üreticilerin içe yönelik talepleri, kur artışının inikasını kurlardaki artış ölçüsünde fiyatlara yansımasını önler.
5. Kur artışından tedarikçiler ve ithal malı stokçuları kar eder. Ancak, kur artışının tamamını mallarına yansıtamazlar. Burada tayin edici faktör, ithal malına olan talep elastikiyetidir. Örneğin kur artışı, ithal malı doğal gaz ve benzine anında yansıtır. Zira, doğal gaz talep elastikiyeti çok düşüktür. Elastikiyeti düşük ithal mallarının fiyat artışını halk çabuk hisseder.
6. Kur artışını ithalatçı, ihracatçı ve turizm sektöründe çalışanlar doğrudan hisseder. Ancak bunların sayısı, toplumda, bindelik rakamlar ile ölçülür. Geniş Halk kitlelerinin ilgilenmesi, inikas sonunda gerçekleşir. Fiyat artışı ile zirve yapar.
İnikas, yavaş seyrettiği için, fiyat artışlarına halk, psikolojik olarak alışıyor. Kur artışlarına karşı halkın kayıtsız kalması, siyasilerin işini kolaylaştırıyor.
