Fındıkçılık zor iştir. Giderek daha da zorlaşıyor. Yediğiniz kabuklu fındığın her tanesine , en az bir kere insan eli değiyor. Maalesef fındık işine teknoloji giremedi. Toplama el ile yapılıyor. Toplama yapan makineler var. Ancak, benzin maliyeti işçi ücreti ile yarışıyor.
Fındıkçının kaderidir. Borçlanmadan sezonu sonlandırması adeta imkansızdır. Fındık bahçesinde her şey peşin para ile yapılır. Gübre ve ilaç peşin para ile alınır. İşçi peşin para almadan çalışmaz. Ailenizde yeterli çalışan yok ise nakte sıkışmanız kaçınılmazdır.
Nakte sıkışan müstahsil, bankaya gider. Üreticinin bankadan kredi alması zordur. Bu zorluğu herkes aşamaz. Mecburen, tüccara gider. Tüccar, ticaret yapmaz. TEFECİLİK yapar. Fındık ticareti, tefecinin alacağını tahsil etmesi için göstermelik bir iştir.
Tefecilik girdabından kurtulabilen fındık üreticisi sayısı yüzde 10 seviyesini geçmez. Üreticinin yüzde dokasnı, fındığını tefeciye götürür. Götürmek zorundadır. Başka türlü kredi bulamaz. Bu nedenle, fındık piyasasında SERBEST PİYASA işlemez.
Tefeci, fıdnığı satın alırken hem fiyatını hem de randımanını düşük tutmayı becerir.
Orduda fındık işi ile uğraşanllara MANAV denir. Manav olup da tefecilik yapmayan yok gibidir. Manavlıktan, fındık fabrikasına geçenlerin mazisi de aynıdır.
En büyük sorun işçidir. Tarım işçisine amale diyoruz. Biraz durumu iyi olan amelelik yapmaz. Çünkü, fındık ameleliği zor iştir. Bahçeler böcek doludur. Fındık tozu da cabası. Bahçeye giren terler. Ter tozu çeker. Toz örtü gibi insan bedenine yapışır….
Son yıllarda, amelenin yapısı değişti. Çalışanın elinde bilgisayarlı cep telefonu var. Arada bir cep telefonuna bakmadan edemiyor. Bir elde cep telefonu, bir eli fındık dalında toplar gibi yapmak moda oldu. 10 yıl önce 600 amele ile gördüğüm işi geçen yıl 1000 amele ile göremedim. Ücret ise sürekli artıyor.
Geçen yıl fındığın kilosunu 90 liraya mal ettim. Devlet 84 lira verdi. Devlette kotam var. Ama vermedim. Beklettim. 117 liraya Mart ayında sattım. Eğer, fındığa harcadığım parayı bankada faize bıraksaydım, 130 lira olacaktı. Ekonomik anlamda, kiloda 13 lira zararım var.
Amele, mayıs ayında kapora ister. Bu sene amaleye kapora vermedim. Amele başına “600 kişilik işi bin kişi ile yaptığını” hatırlattım. Adam mahcup. “Kuşak değişti” diyor.
Zararın neresinden dönülürse kardır. Fındık işi bitiyor.
Şinasi KARA
