Türk ekonomisinin kriz yaratacak iki sorunu var. Birincisi cari açık, ikincisi geri ödemesi riske giren banka kredileridir.
1. Cari açık sorunu;
Sermaye hareketleri dengesinden pozitif sonuç elde edilmediği taktirde cari açık karşılanamaz. Cari açık kaydi değer taşıyan göstergedir. Fiilen oluşmaz. İthalat edilen mal ve hizmet bedeli fiilen ödenmiştir. İhracat hesaba girmiştir. Cari işlemler dengesi gerçekleşmiştir.
Sonuçlanmış hesapların ifadesi olarak cari açık, finanse edildiği sürece sorun yaratmaz. Nitekim, son on yıldan beri cari açık finanse ediliyor ve krize dönüşmüyor.
Krize dönüşmeyi engelleyen en önemli etken,ekonominin görünmeyen katma değer yaratıyor olmasıdır. Nitekim ihracatçı yabancı şirketler, Türkiye'de elde ettiği katma değeri, fatura oyunları ile dışarı transfer ediyor. Şirketine kredi açarak alacaklı görünüyor.
Cari açık kendi sorununu kendisi çözer. Açığa tekabül eden fark, döviz talebi olarak piyasaya yansır. Kurlar artar. Yüksek kur, ithalatı ve tüketimi kısar. İhracat artar. Sistem yüksek kur, yüksek fiyat seviyesinde dinamik denge ile hareket eder.
2. Geri ödenmesi riske giren krediler sorunu:
Son iki yıl içerisindeki kur artışı, döviz üzerinden kredi kullanan şirketleri zor duruma düşürdü. Bankalar, ellerindeki döviz tevdiat hesaplarını TL kredisi ile değerlendirdikleri için faiz farkı negatif kaldı. Kredileri tahsil edemeyen bankalar likidite sorunuyla karşılaştılar.
Merkez bankası kaynakları ile mevcut likidite sorunu çözülemez boyuta ulaştığı için, bankalar mevduat faizini yükseltmek zorunda kaldı. Bankalar arasında faiz yarışı krize dönüşebilir. 2001 krizi böyle başlamıştı. Gecelik faizler yüzde binlere ulaşmıştı.
Hükümet ilginç bir karar alarak sorunu çözmeye çalışıyor. Bankaların sorunlu kredilerini varlık fonuna aktarıyor. Ödenmesi için borçluya kolaylıklar sağlanıyor. Bankaların geri ödenmesi imkansız kredi alacakları yüzünden zora girmeleri önleniyor.
Ekonominin temel kuralına uygun hareket ediliyor. Zira ortaya çıkan zararı birilerinin ödemesi gerekiyor. Varlık Fonu meydana gelen zararı karşılıyor.
Sorun, varlık fonunun bu zararı karşılayacak aktif büyüklüğe sahip olup, olmamasından kaynaklanıyor.
